ÇOCUKLARDA KONUŞMA GERİLİĞİ

Bana son zamanlarda çok sık sorulan bir sorudur; -Yasemin, oğlunda konuşma bozukluğu ya da geriliği var mı?

-Neden?

-Bizim çocukta var, ondan soruyorum...

Dikkat ettimde bu soruyu soranların %100ü erkek çocuğa sahip,

Ben, çocuk gelişimi konusunda uzman değilim, doktor ya da öğretmen değilim ama anneyim; tecrübelerim var, gördüklerim, duyduklarım, araştırmalarım var. Bu neticede verdiğim cevaplar şu yönde:

1. Özellikle erkek çocuklarda kız çocuklara nazaran konuşma daha geç olabiliyor.

2. Genetik faktörler; ebeveynlerinin de geç konuşması çocuğa geçebiliyor.

3. Çocuğa baskı yapılması; ona her konuda karışılması, şiddetli yaklaşım, onu azarlama...

4. Onu yalnız bırakma; kendi hâline bırakılan çocuk kimi örnek alabilir ki?

5. İletişim zayıflığı; onunla konuşmama, ona soru sormama, onun sorularına cevap vermeme.

6. İlgi yetersizliği.

7. Televizyona terk edilen edilen çocuk; yani gerçek dünyadan koparılan, başka bir deyişle baştan atılan çocuk.

       İlkokula gidiyordum, hafızamda yer edinen bir anım var; bize tekne turları sağlayan bir aile vardı, onları bir akiam evlerinde ziyaret ettik, evin küçük oğlu ile aramızda 5-6 yaş vardı, onunla oynamıştım. Zaten küçüklüğümde bile çocukları çok severdim. Annesi, anneme "Çocuğun yanında hiçbir şey yapamıyorum; bana iş yaptırmıyor, onu televizyon başına oturtuyorum, özellikle reklâmları çok seviyor, ben de bu sayede işimi yapabiliyorum..." demişti.

       Aklımda yer edinmiş işte...

       Benim tavsiyelerim; çocuğunuzu çok sevin, o size Allah'ın bir lütfudur. Ona çok iyi bakın, ona sevgiyi, aşkı öğretin; İlâhi Aşk'tan söz ediyorum. Ona Allah'ı öğretin. Onunla sohbet edin. Onun da bir birey olduğunu unutmayın ve sakın onu susturmaya kalkmayın, her ne söylerse onu dinleyin; onun şahsiyetine saygı gösterin. Unutmayın, ne verirseniz onu alırsınız...

       Çocuğunuzu azarlamayın, ona şiddet yerine sevgi verin, onu severseniz o da sizi sever. Ona saygı duyarsanız o da size saygı duyar. "Ne ekerseniz onu biçersiniz."

       Onunla tane tane, güzel konuşun. Benim oğluma yaptığım; onunla tane tane, güzel Türkçemle konuşmaktır, ona dilimizi en iyi şekilde öğretmeye çalışıyorum, eğitici programlar izletiyorum, sorduğu her soruya cevap vermeye özen gösteriyorum ve ona bol bol soru soruyorum...

       İnternette gezinirken şu yazı dikkatimi çekti, paylaşmak istedim ama belirtmek gerekirse yazının kime ait olduğunu bilmiyorum zira yazıya bir forum sitesinde rastladım, kopyalayıp buraya yapıştırdım. İnşaAllah yazıyı paylaşan hakkını helâl eder. Âmin!

Bazı çocuklar yaşıtlarına kıyasla daha geç konuşmaya başlayabiliyor. Bu, her zaman konuşma bozukluğu sorunu veya ciddi bir sorun olduğu anlamına gelmiyor. Ancak, onu iyi gözlemlemeli ve ciddi sorun olasılığını düşündüren durum fark ettiğinizde de hemen çocuk doktoruna başvurmalısınız.


Çocuk Nörolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Uysal, konuşmada gecikmesi olan çocuklarda ciddî bir sorun olasılığını düşündüren bulguları şöyle sıralıyor

·             Çocuğun işaret ve diğer iletişim biçimleri normal değilse

·             Çocukta ek bir fiziksel, gelişimsel sorun varsa

·             Anlaşılmaz sesler çıkarıyorsa

·             Çevresine karşı isteksiz ve ilgisizse

·             Yeni ortam ve durumlara uyum sağlamakta güçlük çekiyorsa

·             Yalnız kalmayı tercih ediyorsa

·             İsteklerini öfkeli davranışlarla anlatmaya çalışıyorsa

...bir uzmana başvurmak en doğrusu olacaktır. Prof. Dr. Serap Uysal, beyindeki konuşma işlevi ile ilgili merkezlerin, kasların ve sinirlerin hastalığına ya da bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkan konuşma bozukluklarının nedenlerinin saptanması için, nörolojik muayene ve laboratuvar testleri yapılması gerektiğini belirtiyor.

Çocukların geç konuşma nedenleri ne olabilir?

·             Zeka geriliği

·             İşitme sorunu

·             Görme sorunu

·             Sık havale ve epilepsi (sara) geçirme

·             Yaygın gelişimsel gerilik

·             Kronik depresyon

·             Çocukluk çağı psikozları

Geç konuşmaya yol açan diğer etkenler

Yalnız kalma: İnsanlarla fazla bir arada kalmayan, kendi haline bırakılan, onunla fazla konuşulmayan çocuklar geç konuşabilir.

Televizyon izleme: Özellikle 0-3 yaş döneminde televizyon izleyen çocuklarda dış dünyadan kopma, kendi halinde olma eğilimi, insanlardan ve insanlar arası ilişkilerden uzaklaşma, nesneler ile daha fazla ilgilenme, duygusal alışverişten vazgeçme, konuşmama, yaşıtları ile ilgilenmeme, seslenince bakmama gibi durumlar gözlenebilir.

Evde model alacak kişilerin azlığı: Bunun yanı sıra evde kullanılan dilin niteliğinin bozuk olması da çocuğun konuşma gelişimini etkiler.

Çocuğun içe kapanık olması: İçe kapalı kişilik yapısı ya da kaza benzeri durumlar sonrası yaşanan şoklar da çocukların konuşma yaşını etkileyebilir.

Kardeş kıskançlığı: Kardeşi olan çocuklar kendilerine ilgi gösterilmediğini düşünüp konuşmayarak tepki verebilirler.

Cinsiyet: Erkek çocuklar kızlara göre daha geç konuşmaya başlarlar.

Ailevi faktör: Ailede iki dil kullanıldığı durumlarda çocuklar geç konuşabilirler.

Çocuğunuzun konuşma gelişimini hızlandırmak neler yapmalısınız?

·             Çocuğunuza sevgi ve ilgi gösterin, sık sık konuşun onunla.

·             Ona hitap ederken tane tane ve düzgün konuşun.

·             Sık sık soru sorun.

·             Çocuğunuz bazı sözcükleri akıcı söyleyemediğinde sabırlı davranın, ona baskı uygulamayın.

·             Daha ilk hece ve sesleri çıkartmaya başladığında, söylediği sesleri ona tekrarlatın.

·             Onu insanlar arasında bulundurun, fazla kendi başına kalmasına izin vermeyin.

·             Mümkün olduğunca yaşıtlarıyla oyun oynamasını sağlayın.

·             Bir nesneyi eline aldığında onunla ilgili ona bir şeyler anlatın.

·             Özellikle 0-3 yaş döneminde mümkün olduğunca televizyon izlettirmeyin. Eğer bebek ya da çocuk kanalı izliyorsa, gördükleri hakkında açıklama yapın.

·             Onun işaretle gösterip de istediklerini hemen yerine getirmek yerine konuşarak yönlendirin, anlatmasını sağlayın.

·             Ona kitap okuyun, masal anlatın, ninni söyleyin.

·             Size bir şey söylediğinde karşılık verin.

·             Onunla yaratıcı oyunlar oynayın.

·             Sağlıklı beslenmesine, yeterli uyku uyumasına özen gösterin.